انگبین یک واژه پارسی سره است که به معنای شهد است و معادل آن در زبان انگلیسی Manna، در زبان عبری mān، در زبان یونانی μάννα; و در عربی المَنّ است. انگبین ها شهدی هستند که حشراتی مخصوص بعد از مکیدن نیکنوش شیره پرورده گیاه، آن را می‌سازند. حشرات شیره را به کیسه‌ای در بدن خود می‌برند و در آنجا تبدیل به شربتی شیرین می‌کنند که این شربت بعد از خارج شدن از بدن آنها به صورت انگبین در‌می‌آید.
در كتاب مفردات راغب واژه المنّ چنين تعريف شده است «شيئي كالطل فيه حلاوه و يسقط علي الشجر» «چيزي شبيه شبنم كه در آن شيريني است و بر درخت فرو مي‌افتد» و در كتاب تفسير پرتوي از قرآن آمده است «ماده آبكي كه روي بعضي درختها شكرك مي بندد، انگبين نامند. مرحوم دهخدا در لغت نامه نیز این تعریف را از چند منبع نوشته است: «هر چیز که بر درخت و نباتات به طریق شبنم بیفتد و طعم او شیرین بود و چون بیشتر شود، منعقد شود شبیه شکر». در دايره المعارف بريتانيا واژه manna چنين تعريف شده است : «قسمي ماده خوراكي سفيد رنگ و عسل مانند كه مستقيماً به وسيله حشره و يا به كمك حشره بر روي گياه توليد مي شود». بيش از 1000 سال پيش ابوريحان بيروني به توليد شهد توسط حشره بر روي گياه پرخار اشاره مي كند.
رابین دانکن جغرافیدان و تاریخدان انگلیسی و استاد دانشگاه کمبریج در کتاب Manna, an historical geography، مان ها را به دسته تقسیم کرده است:
معرفی گزانگبین خوانسار
✍️بعد علمی: گزانگبین یا انگبین گون یا من نوعی ماده خوراکی سفید رنگ و عسل‌مانند است که مستقیماً به وسیله حشره‌ای به نام پسیل‌گز با نام علمی (Cyamophila astragalicola) بر روی گیاه گون یا خار انگبین تولید می‌شود. حشره پسیل‌گز روی گیاه گون گزی زندگی می‌کند و ضمن تغذیه از شیرهء آن تولید گزانگبین می‌کند. در نیمه دوم اردیبهشت مقارن با ظهور برگچه‌ها ، حشره شروع به تخم‌ریزی می کند و در خردادماه حشره زندگی خود روی گون را آغاز می کند.
✍️بهره برداری گزانگبین در کشور: در حال حاضر سالانه حدود 400کیلو گزانگبین در کشور تولید می شود که بیشتر از استان های اصفهان و چهارمحال و بختیاری و لرستان است. در طول فعالیت و تغذیه پوره‌های پسیل، گز انگبین به صورت رشته‌های سفیدرنگ و بندبند تولید می‌شود. گز انگبین با توجه به شرایط آب و هوائی منطقه کوهرنگ حدود 15 الی 20 شهریور موقعی که متوسط درجه حرارت 16/9 درجه است می‌باشد و این زمان، مصادف با پایان سن چهارم پورگی حشره حدود 5 الی 9 مهرماه زمانی که متوسط درجه حرارت 11/5 درجه سانتی‌گراد است برداشت می شود.
✍️بعد تاریخی: گزانگنبین در ادیان ابراهیمی غذایی است که خداوند در زمانی که قوم اسراییل در بیابان بودند بر آنها فرستاد. در آیه ۵۷ سوره مبارکه بقره به «من» اشاره شده. همچنین در تورات به این خوراکی اشاره شده و بر اساس آن نقاشی های قرون وسطایی زیادی رسم شده.
منابع: 1) مقاله بررسی بیولوژی پسیل‌گز و تعیین زمان تولید و برداشت گز انگبین در منطقه کوهرنگ چهارمحال و بختیاری از مجله پژوهش و سازندگي. 2) مصاحبه سال90 رئیس منابع طبیعی سابق خوانسار با ایرنا. 3) مصاحبه سال91 دبير انجمن صنايع غذايي استان اصفهان با ایسنا
✍️نحوه بهره برداری:
روش چوبزنی: ساکنان مناطق گز خیز و عشایر و سایر بهره‌برداران با استفاده از وسایل ساده‌ای که خودشان با بهره‌گیری از مصالح طبیعی درست کرده‌اند اقدام به ضربه‌زنی و یا به اصطلاح چوبزنی می‌کنند. هنگام بهره‌برداری، یک چوب دایره شکل بزرگ که با پوست گوسفند یا چیزهای مشابه شبیه به یک قاشق بزرگ شده را در زیر سرشاخه‌های بوته گون نگاه می‌دارند و با چوب دستی که سر آن بشکل دایره یا بیضی شبیه راکت تنیس ماست روی شاخه‌ها به آرامی ضربه می‌زنند. پس از آن برای جداسازی و تا حدودی خالص کردن مواد بهره‌برداری شده با استفاده از کم یا الک چندین بار آن را غربال می کنند.
ظرف جمع آوری گز در گویش خوانساری: کمسیل - در گویش لری: دوال یا سیله
چوب ضربه زدن به گون در گویش خوانساری: خیزرون - در گویش لری: اربه کودی یا کوبه
